Vergeten verzuiler

Vrijdag, 4 december 2015

Als je het over politici uit de periode 1918-1940 hebt, komt er altijd één naam naar boven: Colijn, eventueel nog gevolgd door De Geer. De man die veel langer premier was dan zij allebei is daarentegen in de vergetelheid geraakt: Charles Ruys de Beerenbrouck. In 1918 werd hij als eerste katholiek premier van Nederland toen de katholieken de winst van de eerste verkiezingen met algemeen mannenkiesrecht konden verzilveren.

Het bekendst is waarschijnlijk nog wel de verkiezingsslogan van z’n socialistische tegenstanders: ‘Wie maakt onze centen zoek? Dat is Ruys de Beerenbrouck’ (soms gevolgd door de dijenkletser ‘Wie brengt ons naar ’t kanon? Dat is Ruys de Beerenpantalon’). Het rijmpje heeft ook de onlangs verschenen biografie van Frans Verhagen gehaald. Het boek, getiteld Toen de katholieken Nederland veroverden, nuanceert het archetypische beeld van een katholieke regent die onder het genot van een sigaar en een glaasje port in de goede oude tijd het land op vaderlijke wijze bestierde.

Het zat natuurlijk anders (al was het maar omdat Ruys een fervent drankbestrijder was). Verhagen noemt zijn hoofdpersoon pragmatisch, flexibel, behendig en doelgericht, maar ook – toe maar! – opportunistisch, sluw, zonder scrupules, hautain, egoïstisch, egocentrisch, niet altijd loyaal en zelfs ‘vaak onbetrouwbaar’. Uit de streken die Ruys en Colijn elkaar met enige regelmaat leverden blijkt dat de politiek ook toen al een keihard bedrijf was.

Waarom dan toch vergeten? Waarschijnlijk omdat zijn voornaamste prestatie, het bijeenhouden van de katholieke zuil – werkgevers en werknemers – en het voltooien van de katholieke emancipatie, zo langzamerhand verdampt is. Ruys was als constructeur van de RKSP een van de grote verzuilers van het land, maar de herinnering daaraan is mét de zuilen zelf verdwenen. De haat die Colijn met zijn harde bezuinigingspolitiek opriep en de smadelijke terugkeer van De Geer vanuit Engeland naar het bezette Nederland in 1941 zijn beter in het geheugen blijven hangen. Tel uit je winst.

Ruys was ook machtspoliticus die zich met van alles en nog wat bemoeide. Ik zal vast niet als enige een parallel zien met Lubbers, ook een pragmatisch, flexibel en behendig premier die berucht was vanwege zijn neiging om ‘mee te denken’ met de vakministers in zijn kabinetten. Zou hij daarom Ruys als een van zijn grote voorbeelden zien?

Toen de Katholieken Nederland veroverden is verschenen bij uitgeverij Boom.






Maurits van den Toorn
Journalist en redacteur


Meest recente blogs



Meest recente foto's



Meest recente publicaties